temel iktisatcilar - 9 - david ricardo

DAVID RICARDO

David Ricardo

1772 yilinda londra’da zengin bir yahudi ailenin cocugu olarak dunyaya geldi. Planli bir egitimden gecen david Ricardo babasinin dunya ticareti finansi isleri icin hazirlandi. 14 yasinda bu islerle ilgilenecek sekilde babasinin yaninda ise basladi.

Ilk evliligi ile babasindan uzaklasti. Etrafindan borclanarak endi brokerlik sirketini kurdu.ilk yillarda cok zorlansa da 26 yasina geldiginde zengin bir isim oldu.bu zenginlik sayesinde entelektuel gelisimine zaman ayirabilme firsati elde etti.

1799 yilinda esiyle ciktigi bir tatile Adam Smith’in meshur kitabi The Wealth of Nations ile tanisma firsati buldu ve iktisada artik daha cok vakit ayirmaya karar Verdi.bu donemde entelektuel iktisadi ortamlara girmeye calisti ve john stuart mill’in babasi James Mill, bentham ve Malthus ile tanisma firsati elde etti.

Iktisatcilar kendisini daha cok rekabetci avantaj(comparative advantage) teorisi ile tanir.bu teori ile sebest ticaretin faydalarini anlatmaya calismis ve serbest ticaret ile iki tarafindan dad aha kazancli olacagini savunmus ve herkesin rekabetci ustunlugu oldugu isi yapmasini onermisti.Fakat onun yegane katkisi bu degildi. Milli gelirin ucret, kar ve rant olarak nasil dagitildigini, gelirin zamanla nasil degistigi uzerine de calismistir.

The Wealth of Nations adli eserinde Adam Smith, ulkenin etkin oldugu mali ihrac etmesi gerektigini ifade etmistir. Smith buna mutlak avantaj demektedir.ornegin japonya daha etkin bir sekilde araba, bilgisayar, gida uretiyorsa US’e gore, Japonya bu urunleri US’e ihrac etmelidir.tabii bu durum us icin ticaret acigi demektir. Ve akabinde amerikan iscilerinin isinikaybetmeleri manasina gelir.

Ricardo bu durumu pek problemli gormemektedir. Ticarek karsilastirmali avantaja baglidir mutlak avantaj yerine. Ulkeler daha etkin oldugu urunu satmalidirlar, veyahut gorece daha az inefektif olduklari urunu uretmelidir, boylece ihtisaslasma ile her ulke dis ticaretten kazanacaktir.

Diyelim ki japonya ve abd 2 urun uretmktedirler: araba ve pirinc. Abd’de bir isci ya bir araba ya da 1 ton pirinc uretebiliyor bir yilda.japonya’da ise bir tarim iscisi 2 ton pirinc uretiyor, imalat sanayi iscisi ise 3 araba uretebiliyor bir yilda. Gorulecegi uzere japon iscileri daha verimli bir sekilde uretim yapmaktadirlar. Fakat, japon isciler gorece araba uretiminde daha etkinler ve abd iscileri gorece daha az inefektif pirinc uretiminde.japon iscileri 3 kat daha etkin iken araba imalatinda, abd iscileri, japon iscilerine gore yarisi kadar etkindir pirinc uretiminde.iste bu noktada Ricardo herkesin daha iyi yaptigi iste uzmanlasmasini onermekte. Ornegin abd 200 isciye sahip iken japonya 100 isciye sahip olsun. Iscilerin yari yariya uretim icin bolundugunu varsayalim.bu durumda abd iscileri 100 araba, 100 ton da pirinc uretirken, japon iscileri 150 araba, 100 ton da pirinc uretir. Toplam uretimise 250 araba ve 200 ton pirinc olur.

Simdi ise ihtisaslasma durumuna bakalim. Japanlar araba uretiminde amerikalilar ise pirinc uretiminde ihtisaslassinlar. Japonlar 300 araba uretirken 100 isciyle, abd 200 isci ile 200 ton pirinc uretir. Dolayisyla toplam uretime baktigimizda araba miktari 250’den 300e cikmis olur. Burada soru bu extra 50 aracin kimin kazanc hanesine yazilacagidir. Ricardo’ya gore.bu takas ornina baglidir.yani 100 araba karsiligi ne kadar pirinc takas edilecegine gore cevap degisir.buradaki eksiklikler daha sonra john stuart mill tarafindan aciklanmaktadir. O da esneklik olayi ve ikame edilebilirlik ile aciklamaya calismistir.

Ricardo’nun bir diger katkisi ise gelir dagilimi uzerinedir. Bu teorisinin 3 ayagi vardir: rant teorisi, ucret teorisi ve kar teorisi.ricardonun teorisi milli gelirin nasil bu 3 kategori arasinda dagitildigi uzerinedir.rant teorisi, farkli verimliliklerdeki arazilerin farkli rant olarak degerlendirilmeisni onerir. Kullanimayan bos arazi icin hicbir kira odenmeyecektir.kisitli sayida iyi arazi vardir. 2. Derecede verimli arazi, birinci derecedeki kullanildiktan sonra uretim yonunde kullanilmalidir.dolayisiyla kazanclar dab u arazilerin sahibi olanlara gidecektir.daha dusuk verimlilikteki arazi kullanilmaya baslandikca daha verimli arazileirn fiyati artacaktir.

Isci ucretleri,temel gereksimilere baglidir ve minimum miktar yasami idame ettire edecek kadar olmalidir gereksinilen miktar aliskanliklara ve geleneklere baglidir. Ricardo bu soylemi ile smith’in daha fiziksel soyleminden ayrismis geleneksel bir ucret gereksinimi ortaya koymustur.

Ricardo kar kavramini bir kalan olarak ifade etmistir.soyle ki, kar iscilere ucreti dagitildiktan ve toprak sahibine kirasi verildikten sonra elde kalandir.tum sektorlerde kar esit olmalidir aksi takdirde karli olan sektorlere kaymalar gerceklesecek boylece ucretler ve kar dusecektir.yine sermyade dusuk karli sektorleri terk edecek ve oralarda fiyatlar yukselecektir.

Ona goe zamanla ekonomisi buyuyen ulkenin nufusu da buyuyecek bu da yeni tuektim anlamina gelecektir. Haliyle bu bizi daha az verimli arazilerin kullanilmasina itecektir.bu da arazi sahiplerine odenen kiralari da artiracaktir. Maliyetler arttigi icind e fiyatlar artacaktir.fiyatlardaki artis ise ucretleri artiracaktir.ucretlerdeki artis bu artislar kadar olmali ki insanlar yasam standardlarini koruyabilsinler.

Ricardo sermaye birikimini desteklemis ve sermaye ekipmaninin uretimde verimliligi artiracagini savunmustur. Ayrica farkli mallarin uretimi icin farkli sermaye yapisina ihtiyac duyulacaktir.

18. yuzyilin sonundan 19. Yuzyilin basina, Smith ve Marx ile birlikte Ricardo uc efsane isimden biridir klasik iktisatcilara gore. Goreceli fiyatlar uretim maliyetleri tarafindan belirlenmektedir. Talep ve utilitynin cok az ve hatta hic etkisi yoktur nispii fiyatlard uzerinde.