Friday, November 8, 2013

Fevzi Lutfi Karaosmanoglu

Ertugrul Gunay


Demokrat Pa

rtinin Bati Anadoludaki bayrak isimlerinden eski icisleri bakani ve Manisa milletvekilidir. DPyi elestiren soyleminde soyle soyler

bu sozleinden sonra haysiyet divani karariyla, uyelikten cikarilmisti. sucu 1955te 11 DP milletvekili tarafindan meclise verilmis ispat hakki onerisini desteklemekti. o zamana kadar DPnin atesli destekcilerinden biriydi ve menderesin yakin calisma arkadaslarindan biriydi. hurriyetci kisiligi istiklal mahkemelerinde yargilanmasina da neden olmustu. Bakanliklar yapti, kendi istegi ile bakanlik imkanlarini birakti.

1955de CHP oylari iyice gerilemis, hukumet ise iktidar sarhoslugu icerisindeydi. basina karsi baskilar artmis o ilk baslardaki ozgurlukcu yaklasim sona ermeye baslamis, muhalif gazeteciler hapse tikilmaya baslamisti. 90li yaslara gelmis, Huseyin Cahit Yalcin 26 ay hapse mahkum olmasi getirdikleri ozgurlukculugun golgelenmesine yol acmisti. nisan 1955te akis dergisi sahibi metin toker devlet bakanina hakaretten 9 ay hapis cezasi almisti. boylesi bir ortamda  11 milletvekili ispat hakki onerisini getirerek bir bakan hakkinda yolsuzluk iddiasinda bulunan basin mensuparinin iddiasini kanitlayabilirse ceza gormeyecekti. bu zamana kadar ispat hakki verilmiyordu. Karaosmanoglu kendisine soruldugunda bu onergeye katildigini soyledi. ekrem hayri ustundag gibi bir diger onde gelen DPlinin de katildigini ifade etmesi DP icerisinde dalgalanma yaratti. tum baskilara ragmen imzacilar yonetime karsi direndiler. bu durumda DP imzacilari degil ama imzacilara destek verenleri partiden cikardilar. bunun uzerine buyuk kongre sabahi 10 imzaci da DPden istifa ettiler. ihrac edilenler ve istifa edenler Hurriyet partisini kurdular ve Fevzi Lutfi Karaosmanoglu partinin baskani oldu. bu parti batili anlamda ilk ve tek liberal parti olarak nitelendirilebilir. DPye karsi ozgurlukcu anlayislariyla aydin cevrelerde buyuk yanki uyandirdi. fakat bu rehavet getirdi ve orgutlenme seruveninde agir ve belkide biraz secici davranmalari nedeniyle kendilerinde toplanan ilginin sonmesine neden oldu. Parti CHP ile DP arasinda kutuplasmis olan siyasal yapida yeni bir parti olarak ilk basta duraksama gosterdi. 1957 secimlerinin esigine kadar bolukbasinin CMPsi ve CHP ile birlesme tartismalariyla gecti. Karaosmanoglu ise guclu bir lider imaji cizmek istememekte kendini geri planda tutmaktaydi. Turan gunes, Serif Mardin, Ibrahim Oktem. muammer Aksoy ya partiyi buyuk ilgi gostermis ya da parti uyesi olmus kisiler rasindaydi. tumu 1957 secimlerinde Hurriyet Partisi adaylari oldular.



Karaosmanoglunun mutevazi tutumu elestiriye de malzeme olmustu. bir resepsiyonda ingiliz buyukelcinin partideki gorevinin tam olarak ne oldugunu sordugunda Karaosmanoglu yanindakileri gostererek:
"ekselanslari, ben bu genclerin yere attiklari kagit ve kibrit coplerini toplarim"
basin bu tutumunu acikca elestirerek:bizdeki guc muhalefet sartlari icerisinde bir muhalif partinin ileri gelenlerini, lider, disa karsi askeri nizam icerisinde tutmaya gostermeye mecburdur.(metin tokerin akis dergisinden)

deneyimli ve kurnaz bir siyasetci olan Menderes ise, secim ittifakini onleyici tedbirler aldi ve iliskileri bosa cikardi, secimi de erkene aldi. Fakat 1950den buyana ilk defa DP oylari muhaliflerin oylarinin toplamindan geride kalmistir. DP sonrasinda darbeyle karsilastiginda Karaosmaoglu cok uzulmus, eski arkadaslarinin ailelerine aylik yardimlarda bulunmustur gizlice.

Hurriyet Partisi sadece burdurda cogunlugu elde edebildi ve 4 milletvekili ile secildirler. Parti 1958de kendini feshetme ve CHPye katilma karari aldi. CHP kurultayinda Karaosmanoglu en yuksek oyla parti meclisine secildi. diger sohret isimler de parti meclisine secildi. CHPye katilan hurriyet partililer. 1961 anayasasinda da olacak olan ilkeleri kapsayan bildirgeyi hazirlamislardir. 1961de Karaosmanoglu tekrar meclise girdi. fakat bu sefer CHPden. ama CHPden sogumustu. daha dogrusu kuvveti hak sayan siyaset siyasete sogumustu. bir kanun tasarisini sert bir sekilde elestirerekyasama ozgurlugu kullanilmayacaksa 1961 neye yarar diyip cekip gitmistir. hickimseye danismadan hickimseye haber vermeden milletvekilliginden istifa etti ve memleketi manisaya topraklarina dondu.

Kaynak
Siyasi dusunce Tarihi- Liberalizm -Cilt 7